Ατομική ευθύνη

 

Γράφει ο Γιάννης Γιαπρακης

Ο καπιταλισμός διαμόρφωσε έναν ανθρωπολογικό τύπο μοναχικό, νευρωτικό, αγχώδη, φοβικό και φοβισμένο, ανταγωνιστικό, ιδιώτη, καταναλωτικό,επιθετικό, ενεργοβόρο, καριερίστα και αμοραλιστή, κάτοικο του «εγώ» και όχι του «εμείς». Ακόμα και σήμερα ο άνθρωπος αυτός διατηρεί την ψευδαίσθηση της ατομικής διαφυγής.

Σήμερα λοιπόν ζητείται ατομική ευθύνη από το άτομο που έχει διαμορφώσει το ίδιο το σύστημα και είναι ένα άτομο μονοδιάστατο και μόνο οικονομικά και ωφελιμιστικά σκεπτόμενο και δρών. Απαιτεί λοιπόν από αυτόν τον ιδιώτη-άτομο και όχι από τον ενεργό πολίτη που συναποφασίζει, να συμμορφωθεί και για ηθικούς λόγους στη βιοπολιτική του. Του ζητά να αυτοπροστατευθεί κι έτσι να προστατεύσει κατ’ επέκταση και την κοινωνία (θυμηθήκανε τώρα την κοινωνία-εδώ γελάμε) ενώ το ίδιο σημερινό άγριο και αποκρουστικό πολιτικό γίγνεσθαι και η κυβέρνηση δεν κάνει τίποτε για να προστατεύσει τους υγειονομικούς λειτουργούς, τους εργαζόμενους, τους ανθρώπους που καθημερινά φροντίζουν να παραχθούν και να έρθουν τα βασικά είδη διατροφής σπίτι μας, αυτούς που αναγκάζονται να συνωστίζωνται στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τους πρόσφυγες, τους φυλακισμένους, τους ηλικιωμένους φιλοξενούμενους στα γηροκομεία και γενικά τις κοινωνικές κατηγορίες των ταξικά αδικημένων, των σημερινών «από κάτω», πράγμα που επιτείνει τη πανδημία γιατί η υγεία προοπτικά και σε μια διάρκεια μπορεί να διασφαλιστει μόνο ολιστικά και συλλογικά. Το κράτος επικαλείται τις αρχές της βιοηθικής για να δικαιολογήσει τις βιοπολιτικές του, επειδή ξέρει ότι η αστυνομία δεν αρκεί και απαιτείται ταυτόχρονα μία επίφαση ηθικής με την μπόλικη συνεισφορά βέβαια μιας καλοπληρωμένης και ευνοούμενης “ ενημέρωσης”.

Το άτομο λοιπόν έχει ευθύνη οχι όμως με τη σημερινή μηχανιστική αντίληψη της βιοπολιτικής που το κρατάει φοβικό και κατακερματισμένο αλλά με την έννοια της ανάπτυξης μιας προσωπικότητας που σκέπτεται ολιστικά και αλληλέγγυα και αναλαμβάνει προσωπική ευθύνη και για τον διπλανό του, τόσο τοπικά όσο και παγκόσμια. Έχει να κάνει με τον άνθρωπο αυτόνομη προσωπικότητα που αυτοκαθορίζεται και αυτοθεσμίζει που έλεγε κι ο Καστοριάδης, που αντιλαμβάνεται τη σημασία του “ ελέγχειν” , “του ανήκειν σε ένα σύνολο” και του “συναποφασίζειν” και προάγει τελικά την αίσθηση της κοινότητας. Που αντιλαμβάνεται πως αν είχαμε (αλλά και διερωτάται γιατί δεν έχουμε) ικανό πρωτοβάθμιαιο επίπεδο Υγείας, ικανό εξοπλισμό και πολλά κρεββάτια ΜΕΘ, θα είχαμε και μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουμε την πανδημία και να την αντιμετωπίσουμε με αξιοπρέπεια και σεβασμό προς τον ασθενή και όχι να φτάνουμε στο σημείο οι γιατροί σήμερα να αποφασίζουν ποιος θα ζήσει ή θα πεθάνει οχι με κριτήρια ιατρικά αλλά με κριτήρια βιοπολιτικής. Ενός ατόμου με την έννοια του πολίτη που ξέρει ότι και στον καιρό της πανδημίας, η υγεία του καθενός ξεχωριστά, εξαρτάται από την υγεία του διπλανού του, από τη συλλογική υγεία της κοινότητάς του και των δραστηριοτήτων που συμμετέχει.

Εν κατακλείδι το να ζητάς ατομική ευθύνη απο άτομα σε σύγχυση και φοβισμένα και την ίδια στιγμή αποκλεισμένα εντελώς από την δυνατότητα να ρωτούν, να ελέγχουν την όποια εξουσία , να συμμετέχουν στις αποφάσεις και να συνδιαμορφώνουν είναι ένα καλό άλλοθι για να αποκρύψεις την σημερινή απώλεια της δημοκρατίας αλλά και τις νέες σκοτεινές κοινωνίες του άμεσου μέλλοντος.